Podstawą do ubezwłasnowolnienia są np.: demencja osoby starszej, niedorozwój umysłowy, choroba psychiczna lub innego rodzaju zaburzenia psychiczne, a także alkoholizm i narkomania. Krótko mówiąc – jest to stan, w którym osoba ubezwłasnowolniana nie powinna samodzielnie prowadzić swoich spraw, ani podejmować żadnych decyzji.

Wniosek o ubezwłasnowolnienie mogą złożyć osoby najbliższe – małżonek, dzieci, rodzice, dziadkowie, wnukowie, rodzeństwo lub przedstawiciel ustawowy. Choć decyzja o ubezwłasnowolnieniu naszego najbliższego jest zawsze trudna i zwykle bardzo długo ją odwlekamy, to trzeba pamiętać, że mimo, iż instytucja ubezwłasnowolnienia brzmi jak ograniczenie, tak naprawdę jest to pewnego rodzaju ochrona interesów osobistych i majątkowych drugiej osoby. Chroni osobę ubezwłasnowolnioną przed konsekwencjami podejmowania nieracjonalnych decyzji, z których taka osoba sama nie zdaje sobie sprawy.

Ma to szczególne znaczenie w przypadku osób starszych, które często zostają adresatami akwizytorów, pracowników banku, czy ofiarami oszustwa, same nie są w stanie podjąć racjonalnej decyzji, a co więcej, często nie zdają sobie sprawy ze skutków zawartej umowy, a najczęściej nawet nie pamiętają o fakcie jej zawarcia.

Ponadto, w trakcie sprawy o ubezwłasnowolnienie osoba, której dotyczy wniosek będzie przesłuchana przez Sąd, a także zostanie poddana badaniu biegłych sądowych, w związku z czym zasadność wniosku będzie zweryfikowana nie tylko przez Sąd, ale i przez specjalistów –psychologa i psychiatry.

OPIEKUN PRAWNY

W sytuacji stwierdzenia zasadności wniosku, Sąd wyznaczy dla osoby ubezwłasnowolnionej przedstawiciela ustawowego – opiekuna prawnego. Najczęściej zostaje nim krewny (małżonek, ojciec lub matka). Opiekun prawny sprawuje pieczę nad osobą i majątkiem ubezwłasnowolnionego – jest upoważniony do prowadzenia spraw ubezwłasnowolnionego i podlega przy tym nadzorowi sądu opiekuńczego – jest zobowiązany do składania regularnych sprawozdań z podejmowanych czynności oraz rachunków z zarządu majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej.

Opiekun

CZYNNOŚCI PRZEKRACZAJĄCE ZAKRES ZWYKŁEGO ZARZĄDU

Opiekun prawny jest powołany do dokonywania w imieniu ubezwłasnowolnionego czynności prawnych. Należy jednak pamiętać, że może podejmować na rzecz osoby ubezwłasnowolnionej jedynie te decyzje, które mieszczą się w ramach czynności zwykłego zarządu.

Z kolei we wszystkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby lub majątku ubezwłasnowolnionego (np. sprzedaż nieruchomości ubezwłasnowolnionego), opiekun prawny musi uzyskać zgodę sądu opiekuńczego. W tym celu należy wystąpić do sądu opiekuńczego z wnioskiem o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej.