Służebności są ustanawiane w drodze umowy strony, orzeczenia sądu lub decyzji administracyjnej.

Co ważne, służebności mogą być odpłatne albo darmowe. Mając zaś na uwadze, że służebności ograniczają prawo własności nieruchomości, warto rozważyć ich odpłatny charakter. W szczególności, gdy na terenie naszej nieruchomości znajduje się słup energetyczny, a władnącym jest przedsiębiorstwo przesyłowe.

Służebności dzielą się na:

• gruntowe,
• osobiste,
• przesyłu.

Służebność osobista jest ustanawiana dożywotnio, na rzecz określonej osoby fizycznej. Oznacza to, że wygasa w chwili śmierci uprawnionego – nie jest dziedziczona. Prawo to jest niezbywalne – nie może być przeniesione na inną osobę. Nie może być nabyte w drodze zasiedzenia.

Najczęstszym przypadkiem służebności osobistej jest służebność mieszkania – ustanawiana na rzecz darczyńców nieruchomości.

Służebność gruntowa jest ustanawiana na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej; na czas nieokreślony – trwa, dopóki nie zostanie zniesiona. Służebność ta może zostać nabyta w drodze zasiedzenia.

Do powstania służebności gruntowej konieczne jest istnienie dwóch nieruchomości (władnącej – „potrzebującej” i obciążonej – tej, która „została zobowiązana do pomocy”).

Z uwagi na charakter służebności, nieruchomości te muszą znajdować się w bliskim sąsiedztwie.

Celem ustanowienia służebności jest zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej. Najczęstszym jej przykładem jest ustanowienie drogi koniecznej. Jeśli nieruchomość władnąca nie ma bezpośredniego dostępu do drogi publicznej, wówczas ustanawia się na jej rzecz dojazd przez nieruchomość, która znajduje się najbliżej drogi publicznej (obciążonej).

Służebność gruntowa powinna być wykonywana w taki sposób, aby w jak najmniejszym stopniu utrudniać korzystanie z nieruchomości obciążonej.

Służebność przesyłu z kolei jest ustanawiana na rzecz przedsiębiorstwa przesyłowego, którego działalność polega na dostarczaniu mediów (energii elektrycznej, wody, kanalizacji, gazu) –
np. budowa słupa energetycznego na nieruchomości obciążonej. Służebność przesyłu wygasa najpóźniej z chwilą likwidacji przedsiębiorstwa.