SEPARACJA

Formalne orzeczenie separacji następuje w sytuacji zupełnego, ale jeszcze nietrwałego rozkładu pożycia małżeńskiego. Z żądaniem orzeczenia separacji występują także małżonkowie, których związek przechodzi kryzys, ale z pewnych względów nie są jeszcze gotowi na podjęcie decyzji o rozwodzie. Jest to pewnego rodzaju okres przejściowy, który może skłonić małżonków do pewnych przemyśleń oraz podjęcia próby pogodzenia się, naprawy relacji i odbudowy związku. 

Z jednej strony, orzeczenie separacji ma skutki zbliżone do rozwodu – Sąd ustala kwestie alimentacyjne, sposób wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi stron, kontakty rodziców z małoletnimi dziećmi, sposób korzystania ze wspólnego mieszkania itp. Co ważne, z chwilą orzeczenia separacji między małżonkami powstaje ustrój rozdzielności majątkowej. Różnicą jest jednak to, że małżonek w separacji nie może zawrzeć kolejnego małżeństwa.

Z drugiej zaś strony, małżonkowie w każdym momencie mogą zgodnie wystąpić z wnioskiem o zniesienie separacji. Wówczas dotychczasowe skutki separacji ustają, a małżonkowie mogą wrócić do wspólnego pożycia. W związku z powyższym, separacja nie zawsze musi prowadzić do rozwodu.

ROZWÓD 

Rozwód niewątpliwie jest bardzo ciężką decyzją i z całą pewnością wiąże się z trudnym okresem w naszym życiu. Reakcja na rozstanie i rozwód jest oczywiście indywidulana i zależna od wrażliwości każdego człowieka, aktualnych relacji z małżonkiem, a także przebiegiem samego procesu. Co warto wiedzieć na ten temat? 

Formalnie – przesłanką orzeczenia rozwodu jest trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Oznacza to, że małżonków od dłuższego czasu nie łączą już więzi fizyczne, emocjonalne, ani gospodarcze i nie widzą oni możliwości powrotu do wspólnego pożycia, czy też ratowania małżeństwa. Celem ustalenia zaistnienia ww. przesłanek, w trakcie sprawy rozwodowej Sąd bada, czy małżonkowie darzą się jeszcze jakimiś uczuciami, kiedy ostatni raz doszło między nimi do pożycia, a także, w jaki sposób gospodarują swoimi finansami – czy każdy małżonków żyje już na własny rachunek.

W praktyce – czasem decyzja o rozwodzie jest motywowana nieoczekiwanym zachowaniem drugiego małżonka, a czasem wynika po prostu z niemożliwej do pogodzenia różnicy charakterów małżonków, ich światopoglądów, wzajemnych oczekiwań względem siebie bądź ujawnieniem się odmiennych planów na przyszłość. Różnice te ukazują się wraz z upływem czasu, w związku z osiągnieciem kolejnego etapu życia, czy też wynikają z odmiennych reakcji na zobowiązania związane z założeniem rodziny. Bywa też, że z pozoru błahy konflikt bądź nieporozumienie prowadzi do utraty zaufania bądź wywołuje tak poważny kryzys w związku, że małżonkowie nie są już w stanie się porozumieć, przestają ze sobą rozmawiać, dzielić wolne chwile, a w końcu podejmują wspólną decyzję o rozwodzie. 

Zarówno przebieg postępowania jak i czas trwania procesu zależny jest od typu rozwodu. Przede wszystkim, rozwody dzielą się na te, w których małżonkowie domagają się ustalenia winy za rozkład pożycia małżeńskiego i na te bez orzekania o winie. Okoliczność winy warunkuje rodzaj (i wysokość) alimentów, których możemy domagać się od byłego małżonka.

ROZWÓD BEZ ORZEKANIA O WINIE, Z WINY OBU STRON ALBO Z WINY JEDNEGO MAŁŻONKA

Oczywiście najszybszym i najmniej obciążającym dla stron, a zarazem najbardziej kulturalnym jest rozwód bez orzekania o winie za rozkład pożycia małżeńskiego. Jeśli małżonkowie są co do zasady zgodni, a sprawa nie wymaga przeprowadzenia obszernego postępowania dowodowego, proces kończy się często na jednej rozprawie.  

W sytuacji rozwodu bez orzekania o winie, aby otrzymać alimenty od byłego małżonka, trzeba wykazać stan niedostatku. Jest to stan, w którym dochody jednego z małżonków są niewystarczające do poniesienia podstawowych kosztów utrzymania, pokrycia najpilniejszych potrzeb życiowych. Może on wówczas żądać od drugiego małżonka dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Obowiązek alimentacyjny jest w tym przypadku ograniczony – trwa maksymalnie 5 lat od orzeczenia rozwodu.

Z kolei żądanie ustalenia winy małżonka za rozkład pożycia wymaga przeprowadzenia wnikliwego postępowania dowodowego. W tej sytuacji nieuniknione jest przesłuchanie w sprawie świadków, którzy zrelacjonują przebieg małżeństwa, czy też potwierdzą zawinione zachowania małżonka. Może również dojść do tego, że obie strony zdołają wykazać winę drugiego małżonka. Wówczas sąd rozwiąże związek małżeński z winy obu stron.

W przypadku orzeczenia rozwodu z winy jednego małżonka, przesłanką przyznania alimentów małżonkowi niewinnemu jest jedynie wykazanie, iż wskutek rozwodu doszło do pogorszenia jego sytuacji finansowej. Wówczas małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Co ważne, w sytuacji orzeczenia rozwodu z winy jednego małżonka, roszczenie alimentacyjne małżonka niewinnego nie jest ograniczone czasowo.

Warto również pamiętać, że orzeczenie o winie wpływa jedynie na alimenty na rzecz byłego małżonka. Nie ma zaś przełożenia na alimenty na rzecz dzieci pochodzących z tego związku małżeńskiego, gdyż te należne są zawsze – niezależnie od okoliczności rozstania małżonków.

Niezależnie od ww. typu rozwodu, w każdym procesie rozwodowym trzeba ustalić: 

1. sposób wykonywania władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi (powierzenie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom, ograniczenie władzy rodzicielskiej, władza naprzemienna, ustalenie miejsca pobytu dziecka itp.),
2. kontakty małoletnich dzieci stron z ich rodzicami,
3. alimenty należne małoletnim dzieciom stron,
4. sposób korzystania ze wspólnego mieszkania małżonków (w sytuacji braku porozumienia możliwa jest np. eksmisja małżonka). 

W sytuacji sporu małżonków co do kwestii alimentacyjnych, czy też co do sposobu realizowania kontaktów rodziców z ich małoletnimi dziećmi, istnieje również możliwość wystąpienia z wnioskiem o zabezpieczenie ww. kwestii na czas toczącego się postępowania.

Jak przygotować się do spotkania w sprawie o rozwód/separację? 

Przede wszystkim, warto dokonać wstępnych przemyśleń w zakresie ww. kwestii. Trzeba także pamiętać, że do pozwu o rozwód/separację każdorazowo musimy dołączyć aktualny odpis aktu stanu cywilnego – akt małżeństwa.

W sytuacji, gdy małżonkowie posiadają małoletnie dziecko, do pozwu będziemy musieli dołączyć także akt urodzenia dziecka.

Ponadto, w zależności od oczekiwań co do okoliczności rozwiązania małżeństwa, warto przygotować dokumenty uzasadniające żądanie – np. w sytuacji dochodzenia alimentów będą to dokumenty świadczące o sytuacji finansowej stron (zaświadczenie o zarobkach, wykaz kosztów utrzymania itp).