Choć najczęściej spotykanym stosunkiem alimentacyjnym jest zobowiązanie rodzica względem dziecka lub zobowiązanie wobec byłego małżonka, formalnie katalog osób, które mogą się ubiegać u alimenty jest dość szeroki. Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje bowiem obowiązek alimentacyjny względem krewnych w linii prostej (czyli: rodziców, dzieci, dziadków, wnuków), a także rodzeństwa, ojczyma, macochy, pasierba.

Świadczenie to ma zabezpieczyć koszty wyżywienia, leczenia, utrzymania mieszkania, koszty odzieży i obuwia, nauki, czy uzasadnione wydatki związane z realizacją pasji i zainteresowań. 

Poza ww. wytycznymi zobowiązania alimentacyjnego, wysokość świadczenia uzależniona jest także od okoliczności konkretnej sprawy, jak np. uwarunkowania ekonomiczne miejsca zamieszkania uprawnionego. Oczywistym jest bowiem, że koszty utrzymania są skorelowane z sytuacją ekonomiczną zamieszkiwanego rejonu.

Ponadto, na ustalenie wymiaru świadczenia alimentacyjnego dziecka przełożenie mają także osobiste starania o jego wychowanie. Dlatego rodzic, który przez cały rok sprawuje bezpośrednią opiekę nad dzieckiem może ubiegać się o ustalenie względem niego niższego wymiaru obowiązku alimentacyjnego w stosunku do rodzica, który w ogóle nie interesuje się dzieckiem.

Trzeba również pamiętać, że na wysokość alimentów nie mają wpływu świadczenia z pomocy społecznej, wychowawcze i rodzinne, z funduszu alimentacyjnego czy też egzekucja alimentów za poprzedni okres.

W trakcie małżeństwa:

Obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny – zobowiązanie quasi alimentacyjne, ustalane w trakcie małżeństwa na rzecz rodziny.

W konsekwencji zawarcia związku małżeńskiego, oboje małżonkowie zobowiązani są do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Jeśli zaś jeden z nich uchyla się od tego zobowiązania, ukrywa swój dochód i nie dzieli się nim, bądź w całości przeznacza go tylko na swoje potrzeby, Sąd zabezpieczy dobro rodziny poprzez zobowiązanie takiego małżonka do comiesięcznego przekazywania określonej kwoty pieniężnej do rąk drugiego małżonka. 

Ww. obowiązek wiąże się tylko z okresem małżeństwa i dotyczy wyłącznie rodziny (zaspokojenia potrzeb małżonków i dzieci). Powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa i trwa do jego ustania (rozwiązania albo unieważnienia). Trzeba zatem podkreślić, że z chwilą uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny wygasa.

W trakcie rozwodu:

Należy jednak pamiętać, że w czasie trwania sprawy o rozwód lub separację nie może równocześnie toczyć się sprawa o zaspokojenie potrzeb rodziny, ani o alimenty pomiędzy małżonkami, czy pomiędzy nimi, a ich wspólnymi, małoletnimi dziećmi. Od chwili wytoczenia pozwu o rozwód lub separację, rozstrzyganie o ww. kwestiach należy bowiem do kompetencji sądu rozwodowego. Zakaz ten dotyczy więc okresu od dnia wytoczenia pozwu o rozwód.

Wszczęte (jeszcze przed rozwodem) postępowanie w sprawie o zaspokojenie potrzeb rodziny lub o alimenty zostanie zawieszone w zakresie świadczeń za okres od dnia wytoczenia powództwa o rozwód lub separację. 

Dlatego też, celem zapewnienia sobie płynności finansowej w trakcie sprawy rozwodowej, koniecznym będzie złożenie – w sprawie o rozwód lub separację – wniosku o zabezpieczenie roszczenia alimentacyjnego na rzecz małżonka lub wspólnych dzieci stron.

Po rozwodzie:

W wyroku rozwodowym Sąd zobowiązany jest określić obowiązek alimentacyjny rodziców względem dzieci pochodzących z małżeństwa, które nie są w stanie samodzielnie się utrzymać.

Ponadto, na żądanie jednego z małżonków Sąd może zasądzić alimenty również na jego rzecz. 

Zakres zobowiązania alimentacyjnego względem byłego małżonka zależny jest od wyniku sprawy rozwodowej. W sytuacji rozwodu bez orzekania o winie, aby otrzymać alimenty od byłego małżonka trzeba wykazać stan niedostatku. Jest to stan, w którym dochody jednego z małżonków są niewystarczające do poniesienia podstawowych kosztów utrzymania i pokrycia najpilniejszych potrzeb życiowych. Może on wówczas żądać od drugiego małżonka dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Obowiązek alimentacyjny jest w tym przypadku ograniczony – trwa maksymalnie 5 lat od orzeczenia rozwodu, choć w wyjątkowych sytuacjach może być przedłużony.

Z kolei w przypadku orzeczenia rozwodu z winy jednego małżonka, przesłanką przyznania alimentów małżonkowi niewinnemu jest jedynie wykazanie, iż wskutek rozwodu doszło do pogorszenia jego sytuacji finansowej. Wówczas małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Co ważne, w sytuacji orzeczenia rozwodu z winy jednego małżonka, roszczenie alimentacyjne małżonka niewinnego nie jest ograniczone czasowo.

USTALENIE ALIMENTÓW NA RZECZ DZIECKA NIEPOCHODZĄCEGO ZE ZWIĄZKU MAŁŻEŃSKIEGO

W sytuacji, w której małoletni uprawniony do alimentów pochodzi ze związku partnerskiego, co oznacza, że jego rodzice nigdy nie byli małżeństwem, konieczne jest uprzednie wyjaśnienie kwestii ojcostwa.

Jeśli ojcostwo zostało uznane przez ojca dziecka w urzędzie stanu cywilnego, wystarczające będzie wystąpienie do Sądu z pozwem o ustalenie obowiązku alimentacyjnego.

Jeśli natomiast do uznania ojcostwa nie doszło, przed ustaleniem alimentów konieczne będzie uprzednie ustalenie ojcostwa (obie kwestie mogą być ustalone w ramach jednego postępowania).

ZMIANA WYSOKOSCI ALIMENTÓW POPRZEZ PODWYŻSZENIE LUB OBNIŻENIE

W razie zmiany okoliczności i sytuacji stron, zobowiązanie alimentacyjne może zostać zmienione poprzez podwyższenie albo obniżenie – w zależności od wieku uprawnionego, zmiany jego sytuacji bytowej i zakresu potrzeb, a także w razie zmiany sytuacji majątkowej zobowiązanego.

UCHYLENIE ALIMENTÓW

Zobowiązanemu do alimentów przysługuje prawo do żądania uchylenia ww. zobowiązania. Roszczenie to będzie zasadne, gdy np. pełnoletnie dziecko jest zdolne do samodzielnego utrzymania, upłynęło 5 lat od czasu orzeczenia rozwodu i ustalenia alimentów na rzecz byłego małżonka (jeśli w sprawie o rozwód nie orzekano o winie) lub w sytuacji, gdy były małżonek zawarł nowy związek małżeński. 

OEFRTA KANCELARII:

Kancelaria reprezentuje klientów sprawach o:

• Ustalenie, zasądzenie alimentów,
• podwyższenie alimentów,
• obniżenie alimentów,
• uchylenie alimentów,
• wypłatę wynagrodzenia do rąk współmałżonka,
• o przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny;

na etapie:

• negocjacji pozasądowych, w tym w trakcie mediacji;
• postępowania sądowego,
• egzekucji komorniczej.